Programma

In juni van dit jaar verscheen het derde onderzoek van de Algemene Rekenkamer over de bestrijding van witwassen. Aanleiding voor dit nieuwe onderzoek is de sterke toename van het aantal meldingen van ongebruikelijke transacties door meldingsplichtige instellingen, waaronder banken. Hoewel het onderzoek laat zien dat de aanpak de afgelopen jaren betekenisvol is verbeterd, liggen er tegelijkertijd kansen om witwassen doelmatiger te bestrijden en meer recht te doen aan de inspanningen van private partijen. De meldketen voor ongebruikelijke transacties is rijp voor een volgende stap! Aan bod komt:

• De onderzoeksthema’s: stand van zaken anno 2021, opvolging eerdere rapporten en de werking en opbrengsten van de meldketen met betrekking tot witwasbestrijding
• Conclusies en aanbevelingen voor de toekomst

Momenteel worden verschillende (inter)nationale evaluaties uitgevoerd naar de effectiviteit van de aanpak van witwassen en terrorismefinanciering, waarvan een aantal inmiddels is afgerond. Te denken valt aan het onderzoek van de Algemene Rekenkamer over witwasbestrijding en de evaluatie van Nederland door de Financial Action Task Force. Aan bod komt:

• Welke prioriteiten zijn uit de aanbevelingen van de onderzoeken te destilleren?
• Welke vervolgacties worden daarop de komende periode ondernomen?

Tevens is er aandacht voor het wetsvoorstel ‘Plan van aanpak Witwassen’, dat op 21 oktober jl. is ingediend bij de Tweede Kamer. Dat wetsvoorstel maakt ook onderdeel uit van de beleidsagenda aanpak witwassen.

Het frustreren, opsporen en afpakken van criminele geldstromen en verdiensten staat hoog op de agenda van criminaliteitsbestrijdend Nederland. Maar, hoe doen we dat nu eigenlijk? Vanuit de overtuiging dat er veel bestaande kennis en informatie is over financiële structuren, verdienmodellen, criminele betalingen, et cetera, en met de ambitie om de intelligencepositie daaromtrent te versterken, hebben de FIOD en het Functioneel Parket (OM) een nieuwe methodiek ontwikkeld: financial crime scripting. Een financial crime script kan fungeren als vertrekbasis om op een geïnformeerde wijze tot interventies te komen, en tevens als kennisbron om het inzicht in deze criminele geldstromen en verdienmodellen te vergroten. Geïllustreerd met voorbeelden vanuit de witwaspraktijk, komt het volgende aan bod:

• Hoe werkt financial crime scripting?
• Hoe kan financial crime scripting bijdragen aan betere opsporing en vervolging van onder andere witwassen ?
• Hoe kunnen poortwachters financial crime scripting gebruiken?

Sanctiewetgeving is met de oorlog in Oekraïne en daarop volgende sancties vanuit onder meer de EU, een thema dat in de belangstelling staat en omvangrijke implicaties heeft. Economische sancties bieden veelal verboden ten aanzien van bijvoorbeeld export. Sancties op personen en entiteiten hebben tot doel het bevriezen van tegoeden van die actoren. Anti-witwaswetgeving en de handhaving daarvan kan de sanctiewetgeving aanvullen, bijvoorbeeld om van bevriezen naar ontnemen te komen. Aan bod komt:

• De (handhaving van) anti-witwaswetgeving als aanvullend instrument op de sanctiewetgeving
• Kruispunten waar witwas-handhaving en sanctiewetgeving elkaar ontmoeten

Steeds meer professionals zetten zich in voor de bestrijding van witwassen en fraude. We zien een toename van de kwaliteit en intensiteit bij zowel de private en publieke sector door het bijeenbrengen van specialistische kennis, onder andere bij het FEC en het AMLC. Er wordt meer gebruik gemaakt van nieuwe technologieën en internationale samenwerkingen. Door een andere manier van rechercheren, waarbij effect en impact centraal staan, komen de systemen (mensen en instanties) in beeld die fraude en belastingontduiking mogelijk maken. Toch lijkt dit alles onvoldoende om witwassen daadwerkelijk terug te dringen. Hoe bestrijden we dit veelkoppige monster? Aan bod komt:

• Analyse van de huidige stand van zaken op basis van gesprekken met vertegenwoordigers van de private en publieke sector
• Waarom we zonder andere wegen in te slaan niet verder komen
• Wat is er nodig om wel verder te komen?

De ontwikkelingen in de witwas-jurisprudentie, voornamelijk bezien vanuit de advocatuur. Met onder andere aandacht voor:

• De lijn van de witwas-jurisprudentie in het afgelopen jaar
• Het ‘stappenplan’
• Crypto’s

In de anti-witwasketen zien we veel interesse voor de inzet van Artificial Intelligence (AI), maar ook dat men huiverig is om de verandering echt door te zetten. Dat heeft te maken met onduidelijkheid over de houding van de toezichthouder, maar ook met de opkomende regelgeving omtrent het verantwoord en ethisch gebruik van AI. Daarom is er steeds meer interesse op het gebied van Model Risk Management voor de regels en AI die voor zaken als Transactiemonitoring (TM) en Customer Due Diligence (CDD) worden ingezet. Aan bod komt:

• Wat betekent de bestaande en voorgestelde regelgeving over ethische kaders voor het gebruik van AI voor de anti-witwasketen?
• Hoe beïnvloedt het gebruik van AI de validatie van CDD- en TM-implementaties?
• Wat komt er allemaal kijken bij Model Risk Management voor CDD- en TM-modellen en regels?
  Aansluitend discussie aan de hand van stellingen.

Het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) heeft op 18 oktober 2022 einduitspraak gedaan in de zogenoemde bunq-zaak. Deze uitspraak kent belangrijke overwegingen met betrekking tot de interpretatie van vereisten uit hoofde van de anti-witwasregelgeving, waaronder die met betrekking tot het cliëntenonderzoek. Uit de uitspraak zijn ook voor de praktijk belangrijke lessen te trekken met het oog op de door DNB aan te wenden handhavingsinstrumenten. Aan bod komt:

• Duiding van de einduitspraak van het CBb
• De reden voor Bunq om in beroep te gaan
• De praktische betekenis van deze uitspraak
• Mede in het licht van het recente DNB-rapport ‘Van herstel naar balans’